Czy alkohol na pewno jest dla ludzi?

„Alkohol jest dla ludzi!” Takie powiedzonko często można usłyszeć w różnych okolicznościach towarzyskich. Ma ono być zachętą do wypicia czasem pierwszego kieliszka, a czasem któregoś z kolejnych już.

Ile prawdy jest w tym powiedzonku? Odpowiadając na to pytanie warto zastanowić się jaką substancją jest alkohol.

Krótka historia

Używanie alkoholu jest prawie tak stare, jak ludzka cywilizacja. W historii i kulturze wszystkich krajów oraz narodowości alkohol pełnił istotną i niebagatelną rolę. Obiegowe opinie, ludowe porzekadła i przysłowia, chłopskie mądrości, a nawet intelektualne sentencje, powiedzenia i maksymy próbowały od wieków znajdywać rozmaite zalety spożywania napojów alkoholowych.

Dlatego pijemy: na zdrowie, na lepsze krążenie, na trawienie, na poprawę humoru, a nawet na drugą nóżkę, żeby nie kuleć. Pijąc, prześmiewamy problemy i życiowe trudności.

Skład chemiczny

Warto jednak pamiętać, że alkohol etylowy – bo to o nim mowa, jest substancją chemiczną (C2H5OH_) o bardzo drobnych cząsteczkach. Przenikają one do układu nerwowego i wywołują zmiany psychiczne. Dlatego nazywany jest substancją psychoaktywną.
Zmienia on funkcjonowanie mózgu, a to w konsekwencji wpływa na zmianę zachowania człowieka.

Wstyd? Żaden problem!

Cząsteczki alkoholu najszybciej docierają do tej części mózgu, która odpowiada za poczucie wstydu i postrzeganie. To dlatego pierwszym wrażeniem po wypiciu porcji takiego napoju jest uczucie rozluźnienia. Ludzie stają się bardziej pewni siebie, nieco głośniejsi.

Kolejne skutki

Kiedy alkohol dotrze do ośrodka mowy w mózgu, ludzie zaczynają zniekształcać słowa lub nawet bełkotać.
Potem mogą tracić równowagę i chwiać się na nogach.

Różne zmysły zaczynają po kolei reagować na alkohol – zaburzeniu ulega wzrok i coraz trudniej jest ocenić odległość. Przy dużej ilości wypitego alkoholu pod jego wpływem mogą znaleźć się ośrodki odpowiedzialne za oddychanie czy pracę serca.

Osoba pijana może stracić przytomność, a nieprzytomna może zakrztusić się swoimi wymiocinami. Spożywany alkohol pogarsza stan psychiczny i fizyczny człowieka.

Osoba pijąca jest w miarę spożywania coraz mniej zdolna do podejmowania racjonalnych decyzji. Pod wpływem alkoholu bardzo łatwo jest zrobić coś, czego nigdy by się nie zrobiło na trzeźwo.

Ludzie sięgają po alkohol ponieważ:

• chcą doświadczyć przyjemności
• przynosi on ulgę w przykrych momentach życia
• sądzą, że ułatwi im odpędzić złe myśli
• oczekują, że ułatwi im nawiązanie relacji z innymi ludźmi i uprzyjemni spotkania
• są przekonani, że jest częścią celebrowania uroczystości.

Tymczasem, niezależnie od tych oczekiwań, picie alkoholu przynosi wiele szkód zdrowotnych i społecznych. Picie alkoholu może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia, przemocy, urazów, szkód społecznych.

Pamiętaj, że:

• 3,3 miliona zgonów rocznie na świecie wynika ze szkodliwego spożycia alkoholu, co stanowi 5,9 proc. wszystkich zgonów.
• Szkodliwe używanie alkoholu jest czynnikiem przyczynowym w ponad 200 stanach chorobowych i pourazowych. Spożywanie alkoholu wiąże się z ryzykiem powstania takich problemów zdrowotnych jak zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, w tym uzależnienie od alkoholu. Istnieje niebezpieczeństwo zapadnięcia na takie choroby niezakaźne jak marskość wątroby, siedem rodzajów nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych. Spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na raka wątroby, piersi, przełyku, ust, gardła, okrężnicy i odbytu.
• Spożycie alkoholu powoduje śmierć i niesprawność w stosunkowo wczesnym wieku. W grupie wiekowej 20-39 lat około 25 proc. wszystkich zgonów można przypisać działaniu alkoholu.
• Stwierdzono związek przyczynowy między szkodliwym spożyciem alkoholu a zapadalnością na takie choroby zakaźne jak gruźlica oraz jego wpływ na przebieg HIV/AIDS.
• Osoby spożywające duże ilości alkoholu są bardziej narażone na depresję. Alkohol może także nasilać u nich poziom lęku.
• Alkohol uważany jest za wyzwalacz i czynnik ryzyka w przypadkach przemocy domowej i seksualnej.
• Alkohol jest głównym czynnikiem wypadków samochodowych i powiązanych z nimi skutków śmiertelnych.
• Problematyczne używanie alkoholu zwiększa częstotliwość występowania autoagresji i ją nasila.
• Problematyczne używanie alkoholu może mieć poważne negatywne konsekwencje dla rodziny, prowadząc do jej rozbicia. W niektórych przypadkach alkohol powoduje długotrwałe negatywne skutki u dzieci, pochodzących z rodzin z uzależnionym rodzicem.
• Spożycie alkoholu pogarsza wydajność w miejscu pracy i stanowi zagrożenie BHP. Problematyczne używanie alkoholu może pogorszyć sytuację finansową – z jednej strony z powodu wydawania pieniędzy na alkohol, a z drugiej z powodu pogorszenia się dochodów w wyniku gorszej wydajności zawodowej albo bezrobocia.

Czy zatem alkohol jest dla ludzi?

Nawet jeśli pomimo powyższych szkód, odpowiedź byłaby twierdząca, należałoby dodać – tak, ale dla ludzi zdrowych, dorosłych i umiejących z niego korzystać.

• Zdrowych, ponieważ osoby z określonymi stanami zdrowotnymi czy przyjmujące określone leki, nie powinny pić alkoholu.
• Dorosłych, ponieważ alkohol zaburza procesy rozwojowe młodych ludzi.
• Umiejących korzystać, czyli takich, które wiedzą ile alkoholu mogą wypić, by nie zwiększać ryzyka wystąpienia szkód. Wiedzą także, w jakich okolicznościach mogą pić. Istnieje bowiem wiele okoliczności, w których nie należy spożywać alkoholu: w czasie ciąży, prowadząc pojazdy, wykonując określone prace i obsługując maszyny, przed i w trakcie uprawiania określonych sportów (np. pływania czy jazdy na nartach).

Czy istnieje picie bezpieczne alkoholu?

Alkohol jest substancją psychoaktywną, zmienia zachowania człowieka. Ponad 80 proc. dorosłych Polaków pije różne napoje alkoholowe. Zdecydowana większość z nich spożywa niewielkie ilości alkoholu od czasu do czasu. Nie powoduje to u nich widocznych szkód zdrowotnych czy społecznych.
Jednak ponad 3 mln Polaków nadużywa alkoholu, co oznacza, że piją za dużo, za często i w nieodpowiednich okolicznościach. Dlatego tak ważne jest, by bardzo świadomie kontrolować ilość wypijanego alkoholu.

Stężenie alkoholu

Pamiętajmy, że piwo, wino, wódka, drinki, likiery zawierają ten sam alkohol etylowy tylko w różnych stężeniach. Dla ułatwienia wprowadzono miarę nazywaną porcją standardową.

Porcja standardowa to 10 gramów alkoholu o mocy 100 proc.

1 porcja standardowa alkoholu zawarta jest w 250 ml piwa, 100 ml wina, 30 ml wódki

Warto nauczyć się przeliczania wypitych napojów alkoholowych na porcje standardowe!

• Butelka piwa (0,5 l) o mocy 5 proc. to ok. 2 porcje standardowe alkoholu
• Butelka wina (750 ml) o mocy 12 proc. to ok. 7,5 porcji standardowych
• Butelka wódki (0,5 l) o mocy 40 proc. to ok. 17 porcji standardowych

Zawartość alkoholu we krwi zależy od:

1. ilości i rodzaju wypitego alkoholu,
2. szybkości picia,
3. od płci i masy ciała.

Z uwagi na mniejszą ilość płynów w organizmie, które rozcieńczają alkohol, kobieta po spożyciu takiej samej ilości alkoholu co mężczyzna, będzie miała wyższe stężenie alkoholu we krwi. Osoba ważąca więcej może wypić więcej alkoholu niż osoba lżejsza, by uzyskać to samo stężenie alkoholu we krwi.
Alkohol rozkłada się w organizmie ze średnią prędkością 0,15 promila na godzinę. Czyli pijąc wolno, można przed dłuższy czas zapobiec szybkiemu wzrostowi stężenia alkoholu we krwi.

Bezpieczne dawki alkoholu?

Jeszcze kilka lat temu specjaliści mówili o „bezpiecznych” dawkach alkoholu. Obecnie wiadomo już, że nie ma uniwersalnych kryteriów całkowicie „bezpiecznego” picia alkoholu. Indywidualne reakcje na alkohol mogą spowodować, że to, co dla jednych jest bezpieczną dawką, dla innych może już okazać się szkodliwe. Nie zdefiniowano zatem poziomu spożycia, przy którym zdrowie na pewno nie dozna szkód. Mówimy wówczas o piciu i niskim ryzyku szkód.

Spożycie ryzykowne

Za spożycie ryzykowne uważa się taki poziom albo wzór spożycia, który zwiększa ryzyko szkód w przypadku utrzymania się tego nawyku.

Spożycie szkodliwe

Szkodliwe spożycie zaś to taki wzór spożycia, który powoduje szkody zdrowotne (fizyczne lub psychiczne, choć czasami dodaje się także konsekwencje społeczne). W odróżnieniu od spożycia ryzykownego, o spożyciu szkodliwym powiemy wtedy, gdy ktoś już doznał (świadomie albo nie) szkody zdrowotnej jakiegoś rodzaju.

Spożycie problematyczne

Specjaliści definiują także picie problematyczne. Pojęcie to odnosi się do całego spektrum szkód (faktycznych lub potencjalnych) dotyczących pracy, stosunków międzyludzkich, pozycji społecznej oraz zdrowia fizycznego/psychicznego. Ilości alkoholu, których dotyczą, będą się różnić dla konkretnych osób.

Warto pamiętać, ze żadne limity nie gwarantują, że dana osoba się nie uzależni. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa jednak poziomy spożycia, które niosą niskie ryzyko szkód.

Jeśli chcesz pić alkohol w sposób mało ryzykowny:

Tygodniowy limit nie oznacza, że można jednorazowo wypić podaną ilość alkoholu, nawet jeśli pije się rzadko.

Ostrzeżenie

Nigdy nie pij alkoholu w potencjalnie ryzykownych sytuacjach – przed jazdą samochodem, kąpielą w wodzie, obsługując urządzenia mechaniczne.

5 wybranych sposobów na ograniczenie picia alkoholu:

• Wybieraj do picia jak najmniejsze kieliszki.
  
• Staraj się wypijać jedynie jedną porcję standardową na godzinę. Rozkładaj picie w czasie i kontroluj to przy pomocy zegarka.
• Zawsze pozostawiaj trochę alkoholu w kieliszku. Gdy masz pusty kieliszek, zawsze znajdzie się ktoś kto zaproponuje Ci dolewkę.
• Po każdym kieliszku pij napój bezalkoholowy (co najmniej pół szklanki, a najlepiej całą).
• Odstawiaj zawsze kieliszek pomiędzy piciem poszczególnych łyków, nie trzymaj napoju alkoholowego w ręku.

Pomocne wskazówki

Staraj się liczyć wypite przez siebie porcje alkoholu i zapamiętać, a najlepiej zapisywać ile wypiłeś. Dzięki temu będziesz bardziej świadomie kontrolować swoje picie.

Nie daj się wciągnąć w pułapkę „piję tyle samo co inni”, bo być może osoby z Twojego otoczenia nadużywają alkoholu. Poza tym organizm każdego człowieka ma inny metabolizm i inaczej reaguje na alkohol.

Warto sprawdzić, nawet za pomocą alkoholowego liczydełka (dostępne np.: na stronie https://www.alkoholoweliczydelko.pl/) ile alkoholu możesz wypić, by jego stężenie we krwi nie przekraczało 0,2 oraz 0,5 promila.

Alkohol i kierowcy

Polskie prawo zabrania prowadzenia pojazdów, jeśli zawartość alkoholu w organizmie jest równa lub wyższa wartości 0,2‰.
Stężenie alkoholu we krwi równe lub wyższe 0,2‰ oznacza stan po użyciu alkoholu. Stan nietrzeźwości zachodzi wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi jest wyższe od 0,5‰.

Mniej znaczy lepiej

Nadużywanie alkoholu skraca życie o 10-12 lat! Dlatego warto przyjrzeć się swojemu wzorowi picia. Warto ograniczyć ilość spożywanego alkoholu, nie upijać się, ograniczać okazje do picia alkoholu. W tym kontekście mniej zawsze oznacza lepiej!