Wyobraźmy sobie następującą sytuację. Młode małżeństwo wraca po uroczystej kolacji do domu. Wieczór spędzili wspólnie z rodzicami i rodzeństwem w domu rodzinnym mężczyzny, ponieważ jego ojciec obchodził swoje 65. urodziny. Po drodze, w samochodzie, para wymienia się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi zachowania poszczególnych osób w trakcie uroczystości. Wśród komentarzy kobiety pojawia się następująca wypowiedź: jesteś podobny do swojej matki.
Odbiór i odpowiedź
Jakie znaczenie może nadać tym słowom partner kobiety? W jaki sposób może potoczyć się – w zależności od interpretacji – dalsza rozmowa małżonków?
Odpowiedź, jakiej mężczyzna udzieli żonie, będzie wynikała ze znaczenia, jakie nada jej słowom. To z kolei nie pozostanie bez wpływu na przebieg ich dalszej rozmowy.
Cztery płaszczyzny — powtórzenie
Jak mogliśmy przekonać się w pierwszej części artykułu, interpretacja czyichś intencji może różnić się w znaczący sposób na każdej z czterech płaszczyzn opisanych przez badacza, Friedman’a Shulz’a von Thun’a.
-
Płaszczyzna rzeczowa
Mężczyzna, słuchając uchem rzeczowym, skupi się na faktach i usłyszy w wypowiedzi żony rzeczowy komunikat: Widzę podobieństwo między tobą a twoją matką. Jakie? Tego jeszcze na tym etapie rozmowy nie wiadomo.
Ciekawy obserwacji i spostrzeżeń mężczyzna mógłby zapytać partnerkę, jakie podobieństwo ma na myśli lub samemu odnieść się do własnych spostrzeżeń na ten temat. O ile żona nie miała innych intencji, dalsza rozmowa ma szansę pozostać rzeczowa. -
Płaszczyzna apelowa
Mężczyzna słuchający uchem apelowym usłyszy w wypowiedzi żony komunikat dotyczący jej oczekiwania czy życzenia, które powinien on spełnić.
W zależności od nastroju panującego pomiędzy małżonkami może odczytać wypowiedź żony pozytywnie, np. Nie zmieniaj się lub negatywnie, np. Chciałabym, abyś zmienił swoje zachowanie, bo za bardzo przypominasz mi swoją matkę. W drugim wariancie może poczuć się nieakceptowany, zaatakowany, przymuszony do dokonywania jakichś zmian. Może też zezłościć się na partnerkę, że naciska na coś, czego on sam nie chce. -
Płaszczyzna ujawniania siebie
Słuchając tym uchem (nazywanym również uchem terapeutycznym), mężczyzna usłyszy w komunikacie żony przede wszystkim informację o jej stanie emocjonalnym i przeżyciach związanych z kontaktem z teściową lub rozmową z małżonkiem. Również na tej płaszczyźnie możliwa jest pozytywna i negatywna interpretacja. Zależy ona od indywidualnych cech słuchacza i komunikatów niewerbalnych mówiącego (takich jak np. ton głosu, mimika twarzy), np. Jestem bardzo zadowolona, dobrze się czuję z twoją matką. Albo: Wkurza mnie sposób, w jaki wypowiadasz się o innych ludziach – jest tak samo niemiły, jak Twojej matki.
W zależności od sytuacji mężczyzna może porozmawiać z żoną o jej uczuciach związanych z wizytą w jego domu rodzinnym. Jednak może też zdystansować się do nich. -
Płaszczyzna relacyjna
Mężczyzna słucha w tej płaszczyźnie wypowiedzi żony uchem drażliwym. Usłyszy w niej wtedy przede wszystkim informację o tym, w jaki sposób w tym momencie myśli o nim jego partnerka. W zależności od tego, czy zinterpretuje komunikat w pozytywny, czy negatywny sposób, rozmowa może przybrać bardzo miły kierunek (gdy np. mąż usłyszy komplement: Jesteś niesamowicie wrażliwym mężczyzną, jak twoja matka) lub stanowić pierwszy krok do kłótni (gdy np. mężczyzna poczuje się oskarżany: Jesteś irytujący tak samo, jak Twoja matka).
Przeczytaj też:
Cztery uszy w związku – część 1.
Cztery uszy w związku – część 3.
Artykuł opracowano w ramach Narodowego Programu Zdrowia 2016-2020 na zlecenie PARPA