Nierozerwalni > Dziecko > Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia

Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia

single image

Kiedy rodzi się dziecko nikt z nas nie myśli jakie zadania rozwojowe ma przed sobą do spełnienia. Chcemy, aby dziecko było szczęśliwe i zdrowe. Tymczasem czeka go po urodzeniu dorastanie. Na tej drodze dziecko musi odpowiedzieć sobie samemu na kluczowe pytania, które doprowadzą go do rozwoju tożsamości i przyniosą w konsekwencji odpowiedź na najważniejsze pytanie w naszym życiu: kim jestem?

Początek rozwoju małego człowieka

Abyśmy mogli sformułować satysfakcjonującą odpowiedź na pytanie kim jestem, musimy mozolnie szukać jej na każdym stopniu naszego rozwoju. Będzie ona formułowana adekwatnie do naszych możliwości fizycznych i psychicznych. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie kim jestem jest wypadkową naszej dojrzałości i zadań jakie napływają ze środowiska.

Kryzys rozwojowy

W psychologii rozwojowej w ten sposób rozumiemy pojęcie kryzysu rozwojowego. Kryzys rozwojowy zawsze stawia nas w sytuacji wyboru. Albo poszukiwanie odpowiedzi na pytanie kim jestem przesunie nas w procesie rozwoju wyżej, albo nie znajdziemy satysfakcjonującej nas odpowiedzi i „utkniemy” z naszym zadaniem, czasami na lata lub całe życie. Dlatego ważne jest, aby rodzice/opiekunowie dziecka wiedzieli co pomaga dziecku w rozwoju, a co go zatrzymuje. Kryzysy rozwojowe opisywane są przez różnych badaczy i niezależnie od tego jaką teorię rozwoju człowieka będziemy analizować to zawsze spotkamy się z okresami rozwojowymi i tym co w danym okresie ważne dla rozwoju. Dobrze można zrozumieć zadania rozwojowe na przykładzie teorii Erika Eriksona. Wyróżnia on dziewięć okresów rozwojowych w całym cyklu naszego życia od narodzin, aż po naturalną śmierć.

Teoria Erika Eriksona: 9 okresów rozwojowych

Pierwszy okres to tworzenie się bazowego przywiązania. Okres ten trwa od urodzenia do drugiego roku życia. Dziecko w tym czasie buduje więź z matką. Kluczowym czynnikiem rozwoju jest jeden stały opiekun. Problemy w zakresie budowania więzi będą skutkowały różnymi powikłaniami rozwojowymi, ale przede wszystkim brakiem bazowego zaufania. Gdyby dziecko w tym okresie mogło odpowiedzieć na pytanie kim jestem, odpowiedziałoby pewnie : jestem mojej mamy.

Drugi okres rozwojowy to rozwój autonomii w okresie od drugiego roku życia do trzeciego roku życia. Dziecko w tym czasie po raz pierwszy odkrywa swoją odrębność od matki. Kiedy to zadanie nie zostanie osiągnięte pojawiają się trudności związane ze wstydem. Kiedy w tym okresie zapytalibyśmy dziecko kim jesteś ? jego odpowiedź też zostałaby sformułowana poprzez przynależność: jestem mamy i taty.

Trzeci okres rozwojowy to rozwój inicjatywy. Dzieci pomiędzy 4-5 rokiem życia wchodzą w okres zabawy. Często naśladują dorosłych i wykonują czynności im przynależne: chcą wbijać gwoździe jak tata, chodzić na szpilkach jak mama, wspinać się na drabinę jak strażak, czy jeździć autem z syreną jak pan policjant. Kiedy z jakiegoś powodu dojdzie do zblokowania inicjatywy pojawia się poczucie winy. Gdyby w tym okresie zapytać dziecko kim jesteś, usłyszymy często odpowiedź kim będzie np. będę strażakiem. Istotnym czynnikiem rozwoju oprócz rodziców stają się rówieśnicy.

Następny okres to wiek między 6-12 lat, okres produktywności. Dziecko intensywnie rozwija się w zakresie myślenia, zdobywa umiejętności czytania, pisania, liczenia. Aby dobrze się rozwijać potrzebuje rówieśników z którymi mogłoby się porównać. Istotnym czynnikiem rozwoju staje się nauczyciel. Dziecko zapytane w tym okresie kim jesteś, odpowie zapewne przez pryzmat tych porównań: jestem uczennicą klasy I i dobrze czytam, ale muszę się jeszcze nauczyć liczyć.

Ważne dojrzewanie

Następnie okresy to dwa okresy związane z dojrzewaniem. Czas między 13-17 lat to okres wczesnej adolescencji i okres między 18-22 lata to okres późnej adolescencji. W pierwszym okresie dojrzewania ogromną rolę rozwojową pełnią rówieśnicy. Czasami jako rodzice denerwujemy się, że nasz nastolatek chce ciągle być u kolegów czy koleżanek. A jak nie jest u nich to przyprowadza ich do domu lub siedzi z nimi na komunikatorach społecznych lub internecie. Prawda jest taka, że w tym okresie rówieśnicy są głównym czynnikiem rozwoju i jest to ważne doświadczenie w życiu młodego człowieka, aby mieć kolegów i koleżanki. To dzięki uczestnictwie w relacjach w grupie rówieśniczej młodzi ludzie budują nową wartość w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie kim jestem? W okresie wczesnej adolescencji odpowiedź na to pytanie zwykle jest budowana poprzez przynależność do grupy rówieśniczej. Kim jestem? – nastolatkiem, harcerzem, graczem, licealistą itp. Czasami nam dorosłym wydaje się, że grupa w której uczestniczy nasze dziecko nie jest dla niego zbyt dobra. Warto wtedy zadać sobie pytanie co nasze dziecko tam dostaje, że chce być wśród tych ludzi? Kiedy nastolatek nie ma odniesienia do rówieśników w tym okresie zagrożeniem dla rozwoju staje się alienacja.

W drugim okresie dojrzewania kształtuje się tożsamość indywidualna. Po raz pierwszy pojawia się dojrzała odpowiedź na pytanie kim jestem, sformułowana poprzez wartości jakie wyznajemy. Może ona brzmieć: jestem człowiekiem, Europejczykiem, chrześcijaninem, Polakiem, studentem itp.

Kolejne okresy to nasza dorosłość. Okres 23-34 lata to okres wczesnej dorosłości kiedy naszą tendencją rozwojową jest budowanie relacji intymnych. Poszukujemy bliskich związków. Zagrożeniem rozwojowym są porażki w tym obszarze i izolacja jako objaw nie rozwiązanego zadania tego okresu.

Kolejne lata 35-60 to okres średniej dorosłości. W tym okresie mamy silną tendencję do pozostawienia czegoś po sobie dla młodszych pokoleń. Nasze zadanie rozwojowe to generatywność, jedni mają dzieci inni piszą książki, a jeszcze inni sadzą drzewa. To ślady naszej obecności. Kiedy mamy poczucie porażki w tym zakresie możemy popaść w stagnację.

I okres powyżej 61 lat – okres późnej dorosłości. Możemy doświadczyć integralności naszego rozwoju lub przeżywać rozpacz. Każde zadanie niezrealizowane wcześniej może powrócić jako desperacja, obniżony nastrój czy poczucie porażki. Kiedy dzieci są małe rodzice słuchając ich potrzeb uczą je jak osiągać dojrzałość. Później bierzemy coraz bardzie odpowiedzialność sami za swoje życie.

Warto zawsze być obecnym w swoim własnym życiu i słuchać siebie, aby móc doświadczyć integralności.

Artykuł dofinansowany w konkursie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz Pełnomocnika Rządu do spraw Polityki Demograficznej – “Po pierwsze rodzina!”

 

Podobne posty